کاندیدیازیس (Candidiasis)
تعریف
کاندیدیازیس شایع‌ترین عفونت قارچی حفره دهان می‌باشد.
اتیولوژی
کاندیدا آلبیکانس شایع‌ترین گونه ایجاد کننده کاندیدیازیس دهانی می‌باشد.
سایرگونه‌ها همانند: c.glabrata, c.dubliniensis, c.parapailosis, c.krusei, c.tropicalis نیز قادر به ایجاد عفونت یا شیوع کمتر می‌باشند.
گونه‌های کاندیدا به‌طور طبیعی در سطوح پوستی ـ مخاطی بدن حضور دارند و حضور چندین عامل مستعدکننده موضعی و سیستمیک برای تبدیل شدن به عفونت همراه با علایم بالینی، ضروری می‌باشد.
بیماری کاندیدیازیس
طبقه‌بندی
کاندیدیازیس دهانی از لحاظ بالینی به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود.
کاندیدیازیس اولیه چندین فرم بالینی همانند: سودوممبرانوس (غشای کاذب)، اریتماتوز، ندولار و ضایعات مرتبط با کاندیدا (کی‌لیت گوشه لب، گلوسیت لوزی میانی و استوماتیت ناشی از دنچر) را شامل می‌شود.
بیماری کاندیدیازیس
کاندیدیازیس ثانویه شامل کاندیدیاز پوستی، مخاطی مزمن و سندرم کاندیدا، اندوکرینوپاتی می‌باشد.
کاندیدیازیس سیستمیک شیوع کمتری از عفونت کاندیدیاز سطحی دارد اما در بیماران با سیستم ایمنی تضعیف‌شده خطری جدی می‌باشد.
کاندیدیاز، در حال حاضر در بین عفونت‌های nosocomial blood stream در رتبه چهارم قرار دارد.
بیماری کاندیدیازیس
برای مشاهده انواع بیماری های دهان به بخش بیماری های دهان،فک و صورت مراجعه کنید.
علائم اصلی کلینیکی
مخاط دهان شایع‌ترین محل کاندیدیازیس سطحی می‌باشد.
هرچند واژن، آلت تناسلی، پوست و ناخن هم می‌توانند درگیر شوند.
سودوممبرانوس (برفک)
شایع‌ترین فرم کاندیدیازیس دهانی می‌باشد که معمولاً حاد است و به فرم نقاط یا پلاک‌های سفید خامه‌ای قابل کنده شدن، ظاهر می‌شود.
این ضایعات ممکن است لوکالیزه یا منتشر باشند.
سوزش، خشکی، از دست دادن حس چشایی و دیسفاژی حلقی از علامت‌های شایع هستند.
بیماری کاندیدیازیس
اریتماتوز
به فرم پچ‌های قرمز رنگ که معمولاً روی سطح پشتی زبان و کام قرار دارند، دیده می‌شود.
این فرم از کاندیدا در بیماران آلوده به HIV و بیماران تحت درمان با آنتی‌بیوتیک شایع می‌باشد.
سوزش یک علامت شایع می‌باشد.
ندولار
یک فرم مزمن کاندیدیازیس که به صورت پلاک‌های سفید برجسته آمده که جدا نمی‌شوند دیده می‌شود.
این ضایعات معمولاً بدون علامت بالینی‌اند.
ضایعات مرتبط با کاندیدا
- کی‌لیت گوشه لب: دلمه‌های قرمز، شیاردار یا بدون اروژن. نقاط یا پلاک‌های سفید ممکن است وجود داشته باشند.
- گلوسیت لوزی میانی: سطح قرمز صاف یا ندولار در خط وسط سطح پشتی زبان.
- استوماتیت ناشی از دنچر: اریتم منتشر و ادم مخاطی زیر دنچر.
اشکال ثانویه
- کاندیدیازیس پوستی ـ مخاطی مزمن: ضایعات دهانی مزمن، همچنین ضایعات پوست و ناخن که ضایعات دهانی معمولاً ژنرالیزه می‌باشند.
- سندرم کاندیدا ـ اندوکرینوپاتی: ضایعات شدید دهانی، پوست و ناخن مرتبط با اختلالات اندوکرین که به‌طور زودرس از سن ۶-۴ سالگی ظاهر می‌شود.
بیماری کاندیدیازیس
درمان
- حذف فاکتورهای مستعدکننده سیستمیک و موضعی برای جلوگیری از عود ضروری است.
- داشتن سطح بالایی از بهداشت دهان و کاهش کاندیدا در دهان، مری و ژنیتال.
- تشخیص دقیق اشکال بالینی کاندیدیازیس دهانی حائز اهمیت می‌باشد.
- درمان موضعی و یا سیستمیک با توجه به فرم و شدت بیماری تجویز می‌شود.
- اکثریت داروهای قارچی در دسترس مانع ساخت ارگوسترول که یکی از اجزای غشای سلولی قارچ‌ها است، می‌شوند.